De kaart is niet het gebied

Een massale ‘doxale’ vergissing van moderne mensen is dat woorden en begrippen de werkelijkheid zijn. De filosoof Alfred Whitehead waarschuwde al in 1908 voor de ‘misvatting van misplaatste concreetheid‘.

Een van Gregory Bateson ’s meest geciteerde aforismen is: ‘De kaart is niet het gebied’. Hij leende het van Alfred Korzybski die beweerde dat veel mensen landkaarten verwarren met gebieden waarnaar ze verwijzen, dat wil zeggen, zij verwarren modellen van de werkelijkheid met de werkelijkheid zelf.

Met zijn prachtige Britse ironie voegde Bateson aan Whitehead’s en Korzybski’s waarschuwingen het volgende gezegde toe: ‘Laten we zelfstandige naamwoorden uitroeien’, waardoor hij nog eens waarschuwde hoe bedrieglijk (geschreven) taal is geworden in westerse intellectuele elites.

In Bateson ’s ecologisch-systemische manier van ‘kijken/denken’ is alles verandering en transformatie. Zelfstandige naamwoorden zijn het minst ‘passende gereedschap’ om werkelijkheden die voortdurend verschuiven, bewegen en veranderen te beschrijven.

Een noodzakelijke stap na reflexiviteit is het minder serieus nemen van onszelf en ons werk als (westerse) wetenschappers en wat meer zelfironie te beoefenen over ons niet aflatende streven om tot de kern van dingen door te dringen. Laten we eerlijk zijn, er is geen kern van dingen, en ook als die er was, zullen we nooit in staat zijn om de complexiteit, schoonheid en schokkende ‘ waarheden ‘ ervan te doorgronden.

Ik bedoel niet dat we, ook als intellectuelen, moeten stoppen met proberen om te weten!

Het is een groot voorrecht in een tijd en land te leven waar we kunnen onze werelden telkens opnieuw kunnen ‘omdenken’.

Wetenschap voor mij is in meer perspectieven/waarheden durven denken om iets te kunnen begrijpen.

Laten we gewoon genieten van de rit en niet vergeten regelmatig ‘nederigheidstaart‘ eten.