INITIATIE RITUELEN BESTAAN NOG: DE LIMBURGSE JONKHEID
Jongens hebben grote belangstelling om samen avontuurlijke en gevaarlijke dingen mee te maken. Vanuit een antropologische bril, cultuurvergelijkend, gezien zijn dit universele behoeftes van jongens over de hele wereld.
In onze huidige, uiterst ‘brave’, tijd zijn dergelijke ervaringen in ons dagelijks leven ver te zoeken.
Als spannende momenten niet door volwassene worden aangeboden zoeken jongens en jonge mannen zelf allerlei a-sociale of anti-sociale vormen van gevaar en avontuur. Indien niet beetgepakt kan hieruit allerlei (seksueel en gewelds) grensoverschrijdend gedrag van jongens ontstaan zoals we regelmatig in het nieuws zien. De Jackass evenementen in de VS weerspiegelden andere vormen van uitwassen van de ‘daredeviling’ neigingen van jonge mannen.
Om de behoefte aan gevaar niet te laten ontsporen ondergaan jongens in vele culturen initiatierituelen om hun seks en agressie impulsen letterlijk te ‘socialiseren’. Dat wil zeggen passend voor tijd en plaats ‘sociaal te maken’. Soms lijken initiatierituelen, vooral voor vrouwen en moeders, nogal wreed en barbaars. Rites of Passage hebben echter een evolutionaire waarde. Deze begeleidende structuren naar volwassenheid zijn oud en wijdverbreid hetgeen ook op een experience based value kan wijzen.
Analyse van honderden etnografische artikelen, boeken en films over initiatierituelen laten evolutionaire voordelen zien (Transitierituelen 2001). Teveel en te weinig ruimte voor die evolutionaire, seks en agressie, impulsen van jonge mannen brengt op termijn het voortbestaan van de gemeenschap in gevaar. Joseph Campbell zegt dat deze, voor voortbestaan van menselijke gemeenschappen onmisbare, driften door tijd- en plaats gebonden ceremonies op maat worden ‘gesneden’.
Avontuurlijke en gevaarlijke ervaringen zijn overvloedig aanwezig in Rite de Passage Programma’s zoals die meer en meer in Nederland uitgevoerd worden. Volwassen mannen opgeleid in met in dergelijke programma’s brengen jongens, in nauwe afstemming met familie, andere volwassenen en hulpverleners, in spannende ervaringen waar zij hun kracht EN kwetsbaarheid ontdekken.
In Zuid-Limburg zijn nog eeuwenoude tradities springlevend waarin jongens vanaf 12 jaar toetreden tot de Jonkheid: de ongetrouwde mannenclub die onmisbare taken uitvoeren het jaar rond voor een vitaal dorpsleven.
Zo zorgt de Jonkheid elk jaar begin mei voor het halen van een grote spar ( ca 30 m) in de Limburgse dorpen voor het ‘Mei-Den’ ritueel. Zie optochten van St Brigith-Den Noorbeek en Mei-Den Slenaken.
De meeste jongens en mannen willen lid blijven van de Jonkheid omdat ze onder elkaar een eigen sterke en veilige mannenband ontwikkelen. Toch moet iedere man de Jonkheid een keer verlaten. Dat kan slechts op drie manieren: a) door het dorp te verlaten, b) door te trouwen of c) als vrijgezel te overlijden.
De periode tussen toetreden en verlaten van de Jonkheid is antropologisch gezien een goed voorbeeld van een Rite of Passage structuur om de overgang naar volwassenheid, van jongens en jonge mannen, met behoud van schoonheid, wildheid en kwetsbaarheid te waarborgen.
Mannelijkheden (mannenwerelden) die gevormd worden in Rites of Passage in oorspronkelijke culturen zijn altijd complementair aan bestaand vrouwelijkheden (vrouwenwerelden).
Initiatierituelen zijn dichterbij dan wij vermoeden. Kijk op Koningshart Rite of Passage programma